Historia diagnostyki laboratoryjnej | Aleksander K. Smakosz & Marcin Magacz (red.)

Opis

Ciężko wyznaczyć dokładną chwilę w historii, kiedy powstała nowożytna diagnostyka laboratoryjna i chemia kliniczna. Bardzo ważnym punktem była obserwacja Giovanniego Battisty Morgagniego (1682–1771), który wprowadził koncept, że rozwój choroby wynika z lokalnych patologii, a nie z systemowego braku równowagi między żywiołami i humorami w ludzkim ciele. Dzięki niemu i kilku podobnych, wkrótce coraz szersza rzesza profesjonalistów medycznych odrzuciła starożytne teorie, co stworzyło podwaliny pod współczesną medycynę kliniczną i medycynę opartą na dowodach (EBM).

Żeby jednak ilościowo oznaczać patologie organizmu, potrzebne były odpowiednie narzędzia i metody chemiczne. Współczesną rewolucję chemiczną (i odejście od klasycznej alchemii) zawdzięczamy wielu badaczom, m.in… TEGO DOWIESZ SIĘ Z NASZEJ KSIĄŻKI!

Książka Historia diagnostyki laboratoryjnej to wyjątkowe źródło wiedzy, które łączy nauki biomedyczne z historią (również sztuki), etyką i prawem, tworząc wielowymiarowy obraz jednej z kluczowych gałęzi współczesnej medycyny.

W publikacji znajdziesz:

• Historię odkryć i wynalazków, które zrewolucjonizowały diagnostykę – od pierwszych mikroskopów po testy immunochemiczne.
• Fascynujące opowieści o metodach diagnostycznych, takich jak analiza moczu, historia diagnostyki ciąży czy transfuzji krwi.
• Kontekst społeczny i moralny, w tym analizę pseudodiagnostyki i wyzwań etycznych, z jakimi mierzy się współczesna medycyna.
• Prawne aspekty zawodu diagnosty laboratoryjnego oraz działalność Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych.

To drugi tom serii wydawniczej Zeszyty diagnosty (pierwszy tom: Krew okiem diagnosty laboratoryjnego).

Spis treści

1. „Szkiełko i oko” diagnosty, czyli krótka historia mikroskopu (Aleksander K. Smakosz)
2. Nie tylko uroskopia. Krótka historia diagnostyki moczu od starożytności do XIX w. (Aleksander K. Smakosz)
3. Historia biochemii — od probówek do suchej chemii (Maja Szelągowska)
4. Od ziaren orkiszu do testu immunochemicznego, czyli historia diagnostyki ciąży (Aleksandra Bator, Ignacy Artman & Aleksander K. Smakosz)
5. Na tropie drobnoustrojów: historia diagnostyki mikrobiologicznej (Paulina Szkutnik)
6. Historia transfuzjologii. Historia przetaczania krwi u ludzi i zwierząt do XIX w. (Zuzanna Posytek)
7. Medycyna spersonalizowana (Karolina Kowalska)
8. Pseudodiagnostyka, czyli żywa kropla krwi i martwa moralność (Katarzyna Wer, Julianna Zielska)
9. Prawne aspekty zawodu diagnosty laboratoryjnego (Ewa Sawicka)
10. Działalność Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych (Kornelia Klimarczyk)

Polecamy również monografię Farmacja i farmaceutyki w dziełach kultury, gdzie przeczytasz na temat tego, jak przetwarzany jest temat farmaceutyków w kulturze. Zwłaszcza interesujący jest rozdział o znaczeniu mikroskopu w dawnej sztuce (użytkowej).

Bardzo krótka historia chemii klinicznej

Dzięki badaniom Antoine Laurent Lavoisiera (1742–1794) badacze uzyskali wiedzę na temat podstaw reakcji chemicznych zachodzących in vitro, co po dziś jest podstawą pracy diagnosty laboratoryjnego.

Kolejną istotną postacią w tym teatrze dziejów chemii klinicznej był Antoine Francois de Fourcroy (1755–1809) — francuski lekarz i chemik. Prawdopodobnie jako pierwszy planował jako pierwszy stworzenie przyszpitalnych laboratoriów. Argumentował to tym, że dzięki temu łatwiej i skuteczniej można prowadzić systematyczne badanie moczu i innych wydalin/wydzielin ciała ludzkiego. Jednym z powodów, dlaczego powyższe, ambitne plany zakończyły się fiaskiem był brak odpowiedniego aparatu naukowego. Chociaż należy wspomnieć, że wraz ze swoim asystentem — Nicholasem Louisem Vauquelinem — dokonali analizy i systematycznej analizy setek próbek kamieni układu moczowego.

Bardzo ważnym wydarzeniem, który ugruntował obecność chemii w ramach medycy klinicznej było wydanie dwóch podręczników dotyczących analizy płynów ustrojowych i tkanek zwierzęcych. Byly to Föreläsningar i Djurkemien („Wykłady chemii zwierzęcej”) (1806 i 1808) Jönsa Jakoba Berzeliusa (1779–1848) oraz Liebiga (“Chemia zwierzęca”). W przypadku drugiego z wymienionych opracowań, wiele z podanych tam informacji nie wynikało wprost z eksperymentów, ale ze spekulacji i eksperymentów myślowych Liebiga. Dużą zaletą omawianej pracy są również schematy przestawiające wymianę substancji chemicznych w obrębie organizmu. To wszystko pozwoliło zainspirować kolejne pokolenia badaczy do dalszych badań.

Prawdopodobnie pierwszą nowoczesną publikacją na temat chemii klinicznej w języku angielskim była: “On the Analysis of the Blood And Urine, in Health and Disease” (1836). Jej twórca, George Owes Rees (1813–1889) początkowo wykonywał zawód pomocnika aptekarza, lecz szybko przebranżowił się i ukończył medycynę w Glasgow. Zawodowo i naukowo zajmował się chemiczną analizą krwi, moczu i innych płynów ustrojowych, oraz medycyną sądową.

Informacje dodatkowe