Maść Wilkinsona i cyjanek potasu. Leczenie świerzbu i tyfusu w obozach koncentracyjnych

Home / Maść Wilkinsona i cyjanek potasu. Leczenie świerzbu i tyfusu w obozach koncentracyjnych

Katarzyna Okoniewska1

  1. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Wydział Historyczny
    ORCID 0000-0003-3040-0067

Tytuł rozdziału: Maść Wilkinsona i cyjanek potasu. Leczenie świerzbu i tyfusu w obozach koncentracyjnych

Monografia: Epidemie: od historycznych postaci leku po COVID-19 (A. Smakosz, M. Dąsal (red.))

Seria wydawnicza: Acta Uroborosa

Tom: I

Strony: 79–97

Rok wydania: 2021

ISBN 978-83-957703-3-3 (oprawa miękka)
ISBN 978-83-957703-4-0 (wersja elektroniczna)
ISSN 2720-2593

Plik do pobrania:

V_K_Okoniewska_Masc_Willkinsona_i_cyjanek_potasu_swierzb_oboz_koncentracyjn.pdfPobierz

Abstrakt

W obozach koncentracyjnych warunki do rozwoju różnego typu chorób były idealne, przede wszystkim z powodu panującego brudu, plagi wszy i pcheł, które więźniowie garściami zbierali ze swojej bielizny, skóry czy z siennika. Sytuacja chorych była o tyle gorsza, gdyż szpital obozowy służył zagładzie (brak lekarstw i fachowej opieki medycznej), a osłabione organizmy więźniów nie miały już takiej odporności, by móc samoistnie zwalczyć chorobę. Do najczęstszych chorób należał świerzb i tyfus.

Do leczenia świerzbu używano specjalnej maści, którą najczęściej należało organizować spoza terenu obozu. Źle wyleczona choroba powodowała u więźniów powstawanie wrzodów. Osoba, która obawiała się zgłosić do szpitala przeczekiwała chorobę, co nieraz prowadziło do śmierci lub poważniejszych schorzeń.

Tyfus był największym wrogiem osadzonych. Początkowo lekarze SS nie przywiązywali większej wagi do zwalczania jego przyczyn. Przeważnie zgon któregoś z członków załogi zmuszał władze do podjęcia jakichkolwiek kroków zaradczych. W ramach zwalczania epidemii, w zależności od obozu, więźniów mordowano bądź pozostawiano na pewną i powolną śmierć. By ograniczyć częstość występowania epidemii przeprowadzano częstsze dezynfekcje odzieży, odkażanie baraków mieszkalnych oraz kąpiele w łaźniach

Słowa kluczowe: obóz koncentracyjny, świerzb, tyfus, Auschwitz, Stuthof

Abstract

Title: Wilkinson’s ointment and potassium cyanide. Treatment of scabies and typhus in concentration camps

In the concentration camps the conditions for the expansion of various types of diseases were ideal, mainly due to the prevailing dirt, plague of lice and fleas, which prisoners hand-picked from their underwear, skin, and paillasse. Hospital was the place where people were killed, there was almost no medicines and medical care. Prisoners had weakened organisms which had no longer the immunity to fight the disease by themselves. The most common diseases included scabies and typhus.
For the treatment of scabies there was used a special ointment, which usually had to be organized from the outside of the camp. A poorly cured disease caused ulcers to form in prisoners. A person who was afraid to report to the hospital was awaiting illness, which often led to death or serious illness.
Typhus was the greatest enemy of the prisoners. At first, SS doctors did not attach much importance to combating its causes, the death of the SS member forced the camp authorities to take preventive measures. As part of the fight against the epidemic, depending on the camp, the prisoners were murdered, or left to a certain and slow death. To reduce the incidence of epidemics there were conducted: more frequent fumigation of clothing, the disinfection of barracks, and showers for prisoners.

Keywords: concentration camps, scabies, typhus, Auschwitz, Stutthof

Bibliografia

  1. Aschoff, C. (1885). Essigälchen — Essige, medizinische. W: Meyers Konversationslexikon IV, T. 5, (s. 861). Verlag des Bibliographischen Instituts. https://www.retrobibliothek.de/retrobib/seite.html?id=105274
  2. Ball for Musk. (b.d.). Victoria and Albert Museum: Explore the Collections. /item/O1/O10/O105/O1059/O10596/O105969/ [29.05.2021].
  3. Bekus, E., & Majewski, Ł. (2020). Metody przeciwdziałania i walki z czarną śmiercią według „Traktaciku o powietrzu morowym” Abrahama Emanuela Wolffa. W: M. Dąsal (Red.), Acta Uroboroi — W kręgu epidemii III (26–39). SKN Uroboros.
  4. Ben-Yehoshua, S., Borowitz, C., Hanus, L. (2012). Frankincense, Myrrh, and Balm of Gilead: Ancient Spices of Southern Arabia and Judea. Horticultural Reviews 39, S1–S76. https://doi.org/10.1002/9781118100592.ch1
  5. Bourgeois, J. F., Barja, F. (2009). The history of vinegar and of its acetification systems. Archives des Sciences 62, S147–S160.
  6. Byrne, J. P., Hays, J. N. (2021). Epidemics and pandemics: From ancient plagues to modern-day threats. ABC-CLIO, LLC.
  7. Chen, W., Vermaak, I., Viljoen, A. (2013). Camphor—A Fumigant during the Black Death and a Coveted Fragrant Wood in Ancient Egypt and Babylon — A Review. Molecules 18(5), S5434–S5454. https://doi.org/10.3390/molecules18055434
  8. Grochowalska, M. (2021). Magia, alchemia, medycyna — skąd się wzięła i czym jest aromaterapia. Cz. I od prehistorii do nowoczesnej destylacji. Pharmacopola 1(2), 25-31.
  9. Grupa, M., Grupa, D., Nowak, M. (2018). Pojemnik na kulki zapachowe – moda, prestiż, czy praktyczność? Fashion, prestige or practical reasons? – scents container. W: M. Grupa, K. Jarzęcki, W. Nowosad (Red.), Historia kościoła św. Oswalda w Płonkowie. History of St. Oswald church in Płonkowo T. 2 (107–116). Parafia Rzymskokatalocka p.w. Św. Maksymiliana Marii Kolbego i św. Benedykta, Jana, Mateusza, Izaaka i Krystyna. Pierwszych Męczenników Polskich.
  10. Habicht, M. E., Eppenberger, P. E., Rühli, F. (2021). A critical assessment of proposed outbreaks of plague and other epidemic diseases in Ancient Egypt. International Journal of Infectious Diseases 103, S217–219. https://doi.org/10.1016/j.ijid.2020.11.160
  11. Hern, C. (b.d.). Vinaigrettes. CandiceHern.Com. https://candicehern.com/regencyworld/vinaigrettes/ [30.05.2021].
  12. Johnston, C. S., Gaas, C. A. (2006). Vinegar: Medicinal Uses and Antiglycemic Effect. Medscape General Medicine 8(2), 61.
  13. Ketley, M. (2017). Small Wonder: A 16th-Century German Pomander. https://artmuseum.mtholyoke.edu/blog/small-wonder-16th-century-german-pomander [29.05.2021].
  14. Letkiewicz, E. (2003). Wiara w magiczną moc klejnotów w Polsce w czasach renesansu i baroku. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, Sectio L, Artes I, S69–S82.
  15. Ljaljević Grbić, M., Unković, N., Dimkić, I., Janaćković, P., Gavrilović, M., Stanojević, O., Stupar, M., Vujisić, L., Jelikić, A., Stanković, S., Vukojević, J. (2018). Frankincense and myrrh essential oils and burn incense fume against micro-inhabitants of sacral ambients. Wisdom of the ancients? Journal of Ethnopharmacology 219, S1–S14. https://doi.org/10.1016/j.jep.2018.03.003
  16. Lotfy, W. M. (2015). Plague in Egypt: Disease biology, history and contemporary analysis: A minireview. Journal of Advanced Research 6(4), S549–S554. https://doi.org/10.1016/j.jare.2013.11.002
  17. Manniche, L. (1999). Sacred luxuries: Fragrance, aromatherapy, and cosmetics in Ancient Egypt. Cornell University Press.
  18. McGann, J. P. (2017). Poor Human Olfaction is a Nineteenth Century Myth. Science 356(6338). https://doi.org/10.1126/science.aam7263
  19. McGovern, P. E., Mirzoian, A., Hall, G. R. (2009). Ancient Egyptian herbal wines. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 106(18), S7361–S7366. https://doi.org/10.1073/pnas.0811578106
  20. Mordechai, L., Eisenberg, M., Newfield, T. P., Izdebski, A., Kay, J. E., Poinar, H. (2019). The Justinianic Plague: An inconsequential pandemic? Proceedings of the National Academy of Sciences 116(51), S25546–S25554. https://doi.org/10.1073/pnas.1903797116
  21. Ozturk, M. K., Zindancı, I., Zemheri, E. (2018). Acacia seyal and Terminalia brownii associated airborne contact dermatitis (Dukhan dermatitis). International Journal of Dermatology 57(11), S1382–S1386. https://doi.org/10.1111/ijd.14194
  22. Pękacka-Falkowska, K. (2013). Balsaminka. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. https://www.wilanow-palac.pl/balsamika.html [29.05.2021].
  23. Pękacka-Falkowska, K. (2013b). Amulety przeciwdżumowe. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. https://www.wilanow-palac.pl/amulety_przeciwdzumowe.html [29.05.2021].
  24. Pouncet-box. (b.d.). Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/art/pouncet-box [31.05.2021].
  25. Potpourri. (b.d.). Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/art/potpourri [31.05.2021].
  26. Riddle, J. M. (1964). Pomum ambrae. Amber and ambergris in plague remedies. Sudhoffs Archiv für Geschichte der Medizin und der Naturwissenschaften 48, S111–S122.
  27. Rogozińska, I. (2019). Tuluza czy Londyn. Ocet Czterech Złodziei czy Siedmiu Aptekarzy? Legenda czy lek? Relacja historyczna. Herbiness. https://herbiness.com/2019/10/26/tuluza-czy-londyn-ocet-czterech-zlodziei-czy-siedmiu-aptekarzy-legenda-czy-lek-przemysl-to/ [30.05.2021].
  28. Ruisinger, M. M. (2020). Die Pestarztmaske im Deutschen Medizinhistorischen Museum Ingolstadt. NTM Zeitschrift für Geschichte der Wissenschaften, Technik und Medizin 28, S235–S252. https://doi.org/10.1007/s00048-020-00255-7
  29. Smakosz, A. (2018). Ocena farmakologiczna wybranych surowców i preparatów farmaceutycznych stosowanych w leczeniu dżumy według D. Alexii pedemontani De secretis libri septem (1563 r.) w opracowaniu Marcina Siennika (1568 r.). W: M. Dąsal (red.), Acta Uroboroi — W kręgu epidemii (7–26). SKN Uroboros.
  30. Smakosz, A. (2019). Między lekiem a kosmetykiem. Właściwości farmakologiczne i receptury na pomum ambrae. W: M. Dąsal (red.), Acta Uroboroi — W kręgu epidemii (18–35). SKN Uroboros.
  31. Smulikowska, E. (1974). Ozdoby obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej jako zespół zabytkowy. Rocznik Historii Sztuki 10, S179–S221. https://doi.org/10.11588/DIGLIT.14269.11
  32. Tibi-Harb, S. (2021). AVICENNA. W: J. P. Byrne (red.), Encyclopedia of Pestilence, Pandemics, and Plagues (s. 33–34). GREENWOOD PRESS.
  33. Wójcik, M. (2016). Plaga justyniana. Cesarstwo wobec epidemii. Zeszyty Prawnicze 11(1), S377-S401. https://doi.org/10.21697/zp.2011.11.1.20
  34. Valussi, M., Antonelli, M., Donelli, D., Firenzuoli, F. (2021). Appropriate use of essential oils and their components in the management of upper respiratory tract symptoms in patients with COVID-19. Journal of Herbal Medicine 28. https://doi.org/10.1016/j.hermed.2021.100451
  35. Vinaigrette. (b.d.). Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/art/vinaigrette-decorative-article [31.05.2021].

Licencja

Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC BY-NC-SA 4.0)

Strona główna repozytorium: www.pharmacopola.pl/repozytorium