Szanowni Państwo!

W tym tygodniu był Światowy Dzień Farmaceuty. Data ta (25 IX) została wybrana (od 2009), aby upamiętnić powstanie Międzynarodowej Federacji Farmaceutycznej (FIP = International Pharmaceutical Federation) w 1912 r. W związku z tym, do końca tygodnia najnowsza książka «Farmacja i farmaceutyki w dziełach kultury» na kod „farmak” może być zamówiona z 12,5% rabatem.

Na widocznej reprodukcji akwareli z 1826 r. (na okładce tylko fragment) widzimy dwie pacjentki. Prawdopodobnie matkę i córkę. Starsza kobieta krzyczy na płaczącą. Ale dlaczego? Lekarz-uroskopista, trzymający w prawej dłoni kolbę dopatrzył się w próbce moczu dziecko, co ma symbolizować diagnozę — ciążę. W drzwiach widoczny jest mężczyzna — możliwe, że ojciec dziecka.

Ta prześmiewcza akwarela umożliwia nam introspekcję w praktykę lekarską XIX stulecia. Stąd na szafie widzimy czaszkę — do nauki anatomii (choć była także wykorzystywana w dawnym lecznictwie jako surowiec farmaceutyczny (Smakosz, 2023)), popiersie Galena (prawdopodobnie) i klepsydrę — symbol upływającego czasu, którego kustoszem jest medyk. Na biurku lekarza zobaczyć opakowania na leki i butelki z różnymi cieczami; możliwe, że są to próbki moczu innych pacjentów. Całość obrazu dopełniają naczynia aptekarskie po prawej stronie: fajansowe i szklane.

Jedną z największych rewolucji w diagnostyce moczu dziewiętnastego stulecia było zastosowanie papierków lakmusowym. Jako pierwszy na szeroką skalę wykorzystał je William Prout (1785–1850; brytyjski chemik, lekarz i teolog) w latach 20. XIX w. Zauważył, że zdrowy mocz powoduje zmianę zabarwienia papierka na kolor czerwony (w swoich testach wykorzystywał również papierki kurkumowe).

Jak leczyć chorobę Crohna? Jacy włoscy medycy byli literatami? Jacy są patroni chorób umysłowych?

Oto dwudziesty drugi numer czasopisma Pharmacopola — periodyku poświęconego farmacji, medycynie i ziołolecznictwu z perspektywy nauk humanistycznych i społecznych. Zapraszam do lektury i współpracy.

Spis treści:

1. Hyzop lekarski — Hyssopus officinalis L., mgr farm. Aleksander K. Smakosz
2. Włoscy medycy z „duszą literata” XV–XVII wieku. Rekonesans, mgr Agnieszka Banaś
3. Patroni chorób umysłowych. Rekonesans, mgr Agnieszka Banaś
4. Choroba Crohna — definicja, objawy, diagnostyka, leczenie, mgr farm. Ewa Gacek, mgr farm. Dominika Łacny
5. Kompleksy polielektrolitowe — charakterystyka, metody otrzymywania i zastosowanie, mgr farm. Dominika Łacny, mgr farm. Ewa Gacek