W XIII wieku wiele miast europejskich posiadało swoje uniwersytety. Przodownictwo w rozwoju kultury, sztuki i nauki miały ówcześnie dwie, włoskie uczelnie. Jedną z nich był Uniwersytet Padewski założony w 1222 roku dzięki grupie studentów i profesorów opuszczających dotychczasowy Uniwersytet Boloński. W historii został zapisany jako drugi najstarszy uniwersytet we Włoszech i jako piąty zachowujący ciągłość naukową na świecie.

Początkowo na padewskiej uczelni wykładano nauki prawne i teologię. Dopiero w 1399 roku podzielono go na dwie, odrębne instytucje: Universitas Iuristarum (Uniwersytet Prawa) oraz Universitas Artistarum (Uniwersytet Artystów). Pierwsza z tych instytucji zajmowała się prawem cywilnym, kanonicznym i teologią, a druga podstawami filozofii, astronomii, medycyny, dialektyki oraz retoryki. Ponowne połączenie nastąpiło dopiero w 1813 roku.

Uniwersytet swój największy rozkwit zyskał wraz z nadejściem czasów nowożytnych. Spowodowane to było wspaniałymi szkołami anatomicznymi, teatrem anatomicznym, ogrodem botanicznym oraz wybitnymi nazwiskami lekarzy z całej Europy utrwalonymi w dziejach medycyny. Przyczynili się również do tego licznie przybywający studenci z całej Europy. Tak duże ilości żaków związane były z brakiem opłat za studia, rozległymi przywilejami, dbaniem o młodych, zapomogami, wolnością (słynna sentencja „Wolność Padwy jest absolutnie dla każdego”), gdyż przyjmowano tutaj praktycznie wszystkich studentów i z wysokim poziomem nauczania.

Stan świetności padewskiej uczelni trwał nieprzerwanie do połowy XVIII wieku. Studentów do podejmowania nauki w na każdym wydziale nigdy nie brakowało gdyż na przestrzeni lat pojawiały się kolejne rzesze młodych naukowców pragnących zmienić oblicze ówczesnej nauki. Wielu z nich ten cel osiągnęło i Padwa stała się swoistą mekką przede wszystkim medyków Europy.

Wielu dzisiaj jednak zapomina, ze Polska na przestrzeni wieków była równie silnie związana z Włochami (w tym z Padwą) nie tylko politycznie, ale również kulturowo. Dzięki temu nasi znamienici rodacy mieli możliwość opuszczenia ówczesnej Akademii Krakowskiej na rzecz włoskiego uniwersytetu, a ich ślady obecności widoczne są w całej Padwie do dziś. W XVI i XVII wieku na tutejszym uniwersytecie studiowało bowiem wielu wybitnych Polaków. Byli to przeważnie prawnicy, teologowie, literaci, astronomowie oraz przyszli doktorzy medycyny. Polska nacja była więc drugim, co do wielkości, stowarzyszeniem scholarów, tuż po niemieckiej nacji. Przyczyną tego było prawdopodobnie pojawienie się nowatorskich idei renesansu, które mocno wpłynęły na ówczesnych Polaków i wzbudziły w nich ruchliwość wynikającą z intelektualnego niepokoju i ciekawości. Do wyjazdu rodaków przyczynił się również wysoki poziom nauczania, grono znamienitych naukowców i uznanie Uniwersytetu Padewskiego za ognisko ówczesnej nauki, głównie medycyny.

Tłumne przybywanie do Padwy polskich studentów potwierdzają zachowane rejestry uniwersyteckie, w jakich zapisano cele podróży (nie tylko naukowe) poszczególnych scholarów. Pamięć o wielu z nich przetrwała też w herbach zdobiących krużganki uniwersytetu, w zachowanych księgach nacji polskiej, w figurach zdobiących główny plac Padwy i na tabliczkach w kościele św. Antoniego z Padwy.

Uniwersytet w Padwie już od XIII wieku przyjmował chętnych studentów na studia. Jednakże dopiero na przełomie XVI i XVII nabrał on większego znaczenia dla świeckiej części społeczeństwa, kształcąc przy tym ówczesną elitę̨ polską. Znaczenie tej uczelni na polu naukowym podkreślają liczni badacze, gdyż osoby tam wykształcone posiadały olbrzymią kulturę, wszechstronne kompetencje i uzupełnioną praktykę ze swojej profesji. Owi studenci, w tym „padewczycy”, po powrocie do rodzimego kraju zdobywali często wysokie stanowiska, nie tylko na uczelni.

Autor opracowania: mgr Agnieszka Banaś

Źródło:

• Banaś, A. (2022). „Wolność Padwy jest absolutnie dla każdego” – przegląd polskich lekarzy doby nowożytnej wydziału medycznego z okazji 800-lecia powstania Uniwersytetu w Padwie (1222–2022), Pharmacopola numer 5/2022
• Banaś, A. (2022). Uniwersytet Padewski jako Alma Mater włoskich studentów. Biogramy wybranych medyków XVI i XVII wieku, Pharmacopola numer 6/2022

Więcej na temat historii farmacji i medycyny przeczytasz w naszych książkach