Herman Boerhaave (31 grudnia 1668 – 23 września 1738) był jednym z najważniejszych lekarzy, botaników i uczonych przełomu XVII i XVIII wieku. Nazywany jest „ojcem fizjologii” „holenderskim Hippokratesem „ojcem nauczania klinicznego”.

Urodził się 31 grudnia 1668 roku w Voorhout, niedaleko Lejdy. Jego ojcem był James Boerhaave, pastor miejscowej parafii, a matką Hagar Daelder. Rodzina Boerhaave’ów pochodziła z Flandrii, jednak od dłuższego czasu mieszkała w Lejdzie, żyjąc w skromnych warunkach.

W wieku pięciu lat Herman stracił matkę, a jego ojciec rok później ożenił się ponownie, mając z drugą żoną sześcioro dzieci. Nowa macocha traktowała wszystkie dzieci męża z jednakową troską i miłością, co było rzadkością w tamtych czasach. Ojciec, kierując się zarówno miłością, jak i względami ekonomicznymi, sam zajmował się edukacją swoich dzieci. Herman, wykazując już od najmłodszych lat niezwykłe zdolności, został solidnie wykształcony w łacinie, grece i literaturze klasycznej, a także hartowany poprzez umiarkowane ćwiczenia fizyczne.

W wieku czternastu lat zachorował na złośliwy wrzód na lewej nodze, który przez cztery lata nie poddawał się leczeniu. Według podań z epoki, wykorzystując własną intuicję, Herman wyleczył ranę za pomocą okładów z soli i moczu, co można uznać za wczesny zwiastun jego późniejszej kariery w medycynie. Mimo tej długotrwałej choroby nie przerwał nauki. W wieku czternastu lat rozpoczął naukę w publicznych szkołach w Lejdzie, szybko awansując z klasy do klasy i zdobywając liczne nagrody.

Śmierć ojca, gdy Herman miał piętnaście lat, pozostawiła go bez wsparcia finansowego. Początkowo zamierzał poświęcić się teologii, ale zainteresował się także geometrią. Ostatecznie postanowił zająć się medycyną, rezygnując z kariery duchownej. W 1693 roku, w wieku 25 lat, uzyskał tytuł doktora medycyny. Choć w początkach kariery liczba pacjentów była niewielka, Herman kontynuował wykłady z matematyki i inwestował swoje skromne dochody w książki.

W 1709 roku Boerhaave został profesorem botaniki na Uniwersytecie w Lejdzie. W tym trudnym czasie objął opiekę nad ogrodem botanicznym uniwersytetu, który początkowo liczył trzy tysiące gatunków roślin. Dzięki jego wysiłkom liczba ta wzrosła do sześciu tysięcy w 1720 roku. Pasja do ogrodnictwa, połączona z wiedzą i zaangażowaniem, pozwoliła mu udoskonalić metody klasyfikacji i nazewnictwa roślin. W swoim życiu pełnił również rolę wykładowcy medycyny praktycznej oraz chemii, co pokazuje, jakiej wysokiej klasy był specjalistą.

Herman Boerhaave zrewolucjonizował medycynę, opierając swoje badania nad ludzkim ciałem na teoriach mechanistycznych. Zaproponował hydrauliczny model fizjologii, porównując narządy do maszyn, a układ żył do systemu rur. Uważał, że zdrowie wymaga równowagi ciśnienia płynów i zdolności organizmu do samoregulacji, odrzucając metafizyczne wyjaśnienia chorób.

Jego podejście, oparte na obserwacji i eksperymentach, przyciągnęło wielu studentów na Uniwersytet w Lejdzie, kształtując medycynę w Europie. Publikacje, takie jak „Institutiones Medicae” (1708) i „Elementa Chemiae” (1732), miały ogromny wpływ na naukę. Boerhaave odszedł od tradycji Galena i Arystotelesa, tworząc podstawy nowoczesnej anatomii i jatrochemii, które zrewolucjonizowały badania i praktykę medyczną.

Bibliografia

Fontenelle, M. (1749). The eloge of Professor Boerhaave, M.D. Printed for Henry Lintot.

Więcej na temat historii farmacji i medycyny przeczytasz w naszych książkach